Nieuws

[ook verschenen in de Vriendenband van de Vrienden van de Atletiek]

Werken aan Erfgoed is

1 onderhouden van wat we hebben, 2 onderzoek en 3 vragen beantwoorden.

Onderhoud wordt weer een stukje gemakkelijker nu we in het depot drie nieuwe kasten hebben ter vervanging van oude die alleen maar bleven staan omdat ze gestut werden door andere en die ook nog eens niet meer dicht konden. Tevens: de ruimte delen we met topsport die er de kleding e.d. voor de selectieatleten bewaart. Zij werden twee maanden geleden door de sponsor ‘overvallen’ met een nieuwe lading voor 2023….. én voor 2024 én voor 2025! Zoveel tegelijk is nog nooit gebeurd! Gevolg: ze hadden ook ‘ons’ deel nodig voor voorlopige opslag en daar hadden we even goed last van. Maar gelukkig is er intussen door topsport hard gewerkt en kunnen we nu weer overal onbelemmerd bij.

Onderzoek. Het samenstellen van een overzicht van mensen die vanaf 1901 verantwoordelijk waren (of nu zijn) voor het technisch beleid én van wat zij betekent hebben voor de Unie, gaat gestaag verder. Intussen gesproken met vijf van de zes nog levende ex technisch coördinatoren of technisch directeuren. De zesde komt natuurlijk ook aan de beurt. Tevens kennisgemaakt met de ‘nieuwe’ TD, Vincent Kortbeek en afgesproken dat hij over een jaar of zo ook wordt uitgenodigd voor zo’n gesprek. Heel mooi detail: toen Bert Paauw een tijdje terug voor zo’n gesprek bij ons was, zag hij, dat we een jubileumboek van Holland Leiden niet hadden. Grote verrassing: op de reünie in Loevestijn had hij een exemplaar voor ons bij zich! Dank je wel!

Vragen Ze komen nog altijd in ruime mate!

Zo wilde een kleinzoon van voormalig 800 m loper Anton Blok een spreekbeurt houden op school over zijn opa. Hebben wij materiaal? Misschien nog medailles van hem waar de kleinzoon dan mee zou kunnen pronken? We konden helpen!

Op het tekstje over de 4x100 yards in Engeland reageerde Wim Zonneveld met aanvullende informatie en, belangrijk, met het aanbod om te helpen als we ergens niet goed uitkomen. Geweldig want hij is een atletiekhistoricus pur sang.

Volgend jaar bestaat AV’23 -natuurlijk- 100 jaar. Guus Mater, lid van die vereniging en die de laatste tijd meerdere artikelen voor de Vriendenband aanlevert, is druk met dat jubileum bezig. Stelt ons daarom vragen. Die race in 1936 waarin Chris Berger het wereldrecord evenaarde: wie liepen er mee? Wie organiseerde? Wat was het voor wedstrijd? Beantwoord.

Jo Moerman, een van de heel grote namen uit de atletiekgeschiedenis: heeft zijn oorlogsverleden geleid tot sancties? (Nee, hij onderhield wel contacten met Duitsers maar met de bedoeling ze gunstiger te stemmen om de atletiek zo maximaal mogelijk dóór te kunnen laten gaan.)

Hebben wij nog interessante gegevens over AV’23? Wel jubileumboeken van 25, 60 en 75 jaar maar die zal men zelf ook wel hebben. Een jarenlang heel vooraanstaande vereniging, met zo’n rijke historie. Wij moeten het hebben van bladen als Sport in beeld, de Revue der Sporten, de At(h)letiekwereld.

Trouwens, als mensen serieus belangstelling hebben voor info over een atletiekonderwerp, dan zijn zij, na een berichtje, altijd welkom om ook eens zelf te komen spitten in het bij ons beschikbare materiaal.

Wat wij slecht kunnen leveren zijn adressen van mensen. Journalisten die bijvoorbeeld voor een artikel een (oud-)atleet of atlete willen vinden. De Unie mag gegevens maar een aantal jaren bewaren en zeker niet zomaar vrijgeven. PRIVACY! Lastig maar het is niet anders. Dus zoeken we dan omwegen maar dat lukt lang niet altijd.

[ook verschenen in de Vriendenband van de Vrienden van de Atletiek]

Waarom zijn wij blij met giften/erfenissen van atleten? We hebben al heel lang een plakboek van de Amsterdamse sprinter Herman Eikema uit de jaren ’30 van de vorige eeuw. Dit ligt, netjes opgeborgen, te liggen, te liggen........ Komt er een vraag: “Kunnen jullie me helpen aan de vierde man van de 4x110 yards estafetteploeg die in 1936 meedeed aan het AAA-kampioenschap in Engeland? De andere drie wist de vragensteller. In de gebruikelijke stukken niets te vinden, totdat we het plakboek tegenkwamen waarin met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid het antwoord: naast de al bekende namen Osendarp, Berger en Van Beveren was dit Boersma.

Er was ook een vraag over Foekje Dillema, die eens naar het verzamelpunt reisde [en weer naar huis werd gestuurd], waar op een station de nationale ploeg bijeenkwam. Maar welk station was dat? Experts van naam komen tot verschillende plaatsen: Amsterdam? Utrecht? Hilversum? Nee, dat konden wij ook niet oplossen!

Voor een meer recente voormalige topatleet willen mensen een lintje aanvragen. Hebben wij informatie die de aanvraag kan ondersteunen? Noem hier natuurlijk geen naam omdat de procedure nog loopt, maar helpen konden we inderdaad.

Het hoeven niet perse altijd de bekende grote namen te zijn waarnaar gevraagd wordt. Een vraag over een minder bekende atlete uit Overijssel konden wij ook voor een groot deel beantwoorden.

Van Ron Wintjes kregen we een handleiding wedstrijdorganisatie voor de FICEP-spelen 2001 dat jaar in Nederland werden georganiseerd. Nu is FISEC de internationale schoolsportfederatie van het Katholiek Onderwijs. Het organiseert éénmaal per jaar een internationale schoolsportontmoeting voor 15- tot 17-jarigen: de FISEC-spelen. Sinds 2014 doet het dit samen met FICEP die er vóór die tijd verantwoordelijk voor was.
Deze ontmoeting gaat gewoonlijk door tijdens de maand juli en volgende sporten staan op de affiche: atletiek, basketbal, handbal, tafeltennis, veldloop, tennis, voetbal, volleybal, zaalvoetbal en zwemmen.

Rotterdam Atletiek gaf het jubileumboek dat geschreven is ter gelegenheid van het 100 jarig bestaan en A.V.Weert hun boek over het 40 jarig bestaan. Hoewel allebei met enige vertraging omdat die jubilea al gepasseerd zijn, maar we zijn er wel heel blij mee want juist in deze boeken kunnen we vaak heel veel informatie vinden die centraal door de Unie niet wordt bewaard en we hebben ook al meermalen vragenstellers met behulp van boeken als deze kunnen helpen.
Persoonlijke plakboeken, jubileumboeken, zie bijvoorbeeld hierboven de alinea over Herman Eikema en die van de Overijsselse atlete.

29 november! De vooralsnog geplande dag voor de presentatie van de Canon, het boek dat in 50 vensters hoogtepunten uit de vaderlandse atletiek beschrijft. Wat we er tot nu toe van gezien hebben, ziet er zeer veelbelovend uit!

Intussen is de website van de Atletiekunie vernieuwd zoals u wel eens gezien zal hebben.
Publieksvriendelijker is de bedoeling, maar plots waren we bladzijden kwijt die waardevolle informatie bevatten voor mensen die met de historie bezig zijn! Gelukkig is dat intussen grotendeels opgelost maar onze digitale expert Wouter Schoemaker waarschuwde opnieuw voor een risico dat we nu lopen. Voorbeeld: in de bibliotheek hebben we boeken staan over de Olympische Spelen van 1896 tot en met 1988. Daarna druppelt het nog even door maar veel boeken werden er niet meer over geschreven want het internet nam in toenemende mate de informatievoorziening vooraf, de wedstrijdverslagen met wetenswaardigheden en de nabeschouwing over. Boeken worden niet meer verkocht en dus niet meer geschreven. Na 2004 hebben we helemaal niets meer aan boeken over Olympische Spelen.
Zo gaat het ook met de jaarlijkse ranglijstenboeken, eh, ranglijsten die de werkgroep statistiek steeds keurig samenstelt. Nu alleen nog digitaal in te zien.
Films, foto’s en/of de negatieven, videobanden: digitaliseren (deels al gedaan) is natuurlijk de mooiste oplossing. Enzovoort.
Tja, maar hoe bewaren we die gegevens nu? En hoe waarborgen we dat door een menselijke fout of door een technische calamiteit niet alles onvindbaar raakt? Dat was op de vergadering van het Erfgoedbestuur met de medewerkers eind september een belangrijk gespreksonderwerp. We gaan eerst maar eens een overzicht maken van wat we digitaal hebben, wat er elders voor ons te vinden is, wat we daarvan in eigen beheer willen hebben. Welk materiaal bewaren we intern en wat is daarvan geschikt om bijvoorbeeld via onze website aan iedere geïnteresseerde te tonen? Gebruik maken van hulpmiddelen als dropbox, de cloud, harde schijven. Kortom, ook in dit opzicht is er nog heel veel te doen.

Het jaarverslag van de Stichting Atletiekerfgoed is gereed, met een opsomming van o.a. activiteiten, schenkingen en contacten in 2021.

[ook verschenen in de Vriendenband van de Vrienden van de Atletiek]

Het artikel in maandblad Runners, dat in de vorige Vriendenband werd aangekondigd, is geplaatst in de Special die in december het jaar 2021 afsloot. Negen pagina’s met negen zeer in het oog springende foto’s waar steeds een korte tekst is bijgeplaatst. Wij van Erfgoed zijn blij met het resultaat en de aandacht die ermee aan onze Stichting is besteed.

Verder heeft de Gouden Spike ter gelegenheid van de 50e wedstrijd een fantastisch jubileumboek gemaakt waarvan wij er een voor ons archief ontvingen. Alle winnaars van de Spike genoemd, geweldige interviews, veel foto’s… een heel mooi boekwerk!

Een derde gift: de ingekorte en bewerkte handelsversie van het proefschrift dat Jan Luitzen schreef en waarmee hij promoveerde tot historicus. Dit onderzoek gaat over het ontstaan van georganiseerde sport in ons land. Volgens Luitzen is atletiek, de moeder der sporten, in ons land zeker niét de moeder geweest maar die eer is weggelegd voor cricket, rugby en daarna voetbal. Dat zijn niet zomaar Engelse takken van sport.

Gerard Nijboer is gepensioneerd! Ter gelegenheid van het afscheid van zijn werkzame leven kwam bij ons de vraag binnen naar foto’s. Natuurlijk konden wij die leveren.

Een aangeboden schilderij van Jo Grootewal, bondstrainer in de jaren ’50, hebben wij niet aangenomen. Wij zeiden het al eerder: hoewel iedereen -na afspraak- welkom is, zijn we geen museum. Wat we wel doen, is naar beste kunnen de geschiedenis vastleggen.

Dat blijkt ook uit het historisch onderzoek naar (1) de verenigingen die lid zijn (geweest) van de Atletiekunie; (2) naar alle bestuursleden van de Unie en (3) naar de technisch coördinatoren en hun vergelijkbare voorgangers toen die functie nog niet uitgevonden was. Plus natuurlijk zoveel mogelijk wat die mensen voor de Atletiekunie betekend hebben.

In januari was Ray van Asten in ons land. Ray, de 800 m loper die op zijn 13e emigreerde, eerst naar Australië en later naar Amerika, maar die tijdens zijn hele atletiekleven Nederlander bleef en halverwege de jaren ’60 top was. Samen met zijn ‘gastheer’ Piet Wijker bracht hij een bezoek aan ons om foto’s te bekijken, info op te halen en met Chris van der Meulen herinneringen uit te wisselen. Hij spreekt nog steeds geweldig Nederlands!

In de hoop dat we in de loop van 2022 weer onbelemmerd aan het werk kunnen, in plaats van soms in kleine groepjes op het bondsbureau of in het depot,

[ook verschenen in de Vriendenband van de Vrienden van de Atletiek]

Eén keer voltallig bijeen geweest …, nu weer terug naar 50% aanwezigheid op het bondsbureau, zo veel mogelijk verdeeld over de bieb en het depot. Tja, daar hebben we helaas ervaring mee opgebouwd maar het beperkt ons wel. Terwijl er juist weer genoeg te doen is want externe contacten weten ons weer prima te vinden.

Zo meldde zich Rinus Groen. Hij heeft een bestenlijst van Super Lange Afstanden aangeboden en beschikt ook over digitale exemplaren van het, oorspronkelijk Belgische tijdschrift Spiridon, dat in de jaren ’70 nadrukkelijk aandacht ging vragen voor wegatletiek en naast België ook al snel in Nederland wortelde. Vergeleken met baanatletiek hebben we van de weg veel minder materiaal dus daar zij we blij mee. En passant wees hij ons nog op een vergissing in de bestenlijsten op de website van Erfgoed waar die van een jaar onder een ander jaar geplaatst waren. Kijk, daar hebben we wat aan! Onze dank is groot!

Het intussen bekende boek over de geschiedenis van de sprint, geschreven door Kees Sluys: ‘Van 10.6 naar 9.58’ (zie de website voor een recensie erover) hadden wij nog niet in de bibliotheek.

Maar behalve dat de reünie eind oktober enorm gezellig en een zeer geslaagd evenement was, bleek deze ook zijn nut af te werpen want Kees was een van de aanwezigen. Kennismaken, kletsen, krijgen was het resultaat. Fijn!

Een jaar geleden zocht Peter Klooster, oud-atleet, trainer, in zijn hoedanigheid van journalist van het maandblad Runners contact met ons. Hij wilde graag eens langs komen en uiteindelijk is het er nu van gekomen. Anderhalve week later was fotograaf Dirk-Jan van Dijk er om een aantal geselecteerde voorwerpen op de plaat vast te leggen.

Waarna Peter er een verhaal bij schrijft. Vermoedelijke plaatsing van het artikel in Runners in het november-nummer. Maar op het moment dat ik deze copy in moet leveren,  is dat nog niet verschenen. Spannend!

Is intussen in de december-special geplaatst.

Piet Wijker is ook met foto’s bezig. Op Wikimedia Commons staan onder andere foto’s over atletiek.

Vervelend is echter, dat er bij meerdere foto’s hopeloos verkeerde namen staan bij de daar acterende atleten. Hij vroeg onze medewerking. Alweer: de reünie was fantastisch! Want er zijn ook bij verschillende foto’s door de aanwezigen de juiste namen geplaatst.  Wie ook wil helpen zoeken: ga naar https://commons.wikimedia.org en dan naar Atletiekwedstrijden. Piet zal blij zijn met elke reactie!

[ook verschenen in de Vriendenband van de Vrienden van de Atletiek]

Net als voor het personeel van het bondsbureau is dat gebouw open voor 50% van de totale bemensing. Zodoende kunnen we in twee ploegen op andere dagen in de week weer ter plekke werken.
(Zolang het duurt want terwijl deze woorden geschreven worden, lopende de besmettingscijfers enorm op en is het R-getal 2.91. Maar we houden hoop.....)

Gelukkig blijven mensen contact met ons zoeken. Dat leidde de afgelopen periode tot:

• Vera van Venetiën is de dochter van destijds sprinter, later heel actief en betrokken bestuurder bij zijn vereniging in het Leidse en in het district, Carel van Venetiën. Een doos vol keurig geselecteerde foto's, wat tijdschriften, verslagen van (jaar-)vergaderingen en diverse andere wetenswaardigheden voor Erfgoed.
• We kregen van jarenlang-inspirerend-Erfgoed-medewerker Marius Bos een recent krantenartikel over Lien Gisolf, die in 1928, bij de Olympische Spelen in Amsterdam, zilver won op het onderdeel hoogspringen en in die periode ook drie keer het wereldrecord verbeterde (tot uiteindelijk 1,62 meter.)
• Louise de Beer, echtgenote van destijds voorzitter/directeur Wim de Beer, bracht ons een aantal herinneringen zoals bijvoorbeeld een plaquette ter herinnering aan het slaan van de eerste paal van het eerste eigen bondsbureau in Nieuwegein. Ook zat er een 2 kg-mannendiscus bij, waarop meerdere handtekeningen. Duidelijk leesbaar is die van Wolfgang Schmidt. We weten niet waar/waarom/wanneer/en van wie Wim deze discus gekregen heeft. Weer studiemateriaal!
  

 Gever en geverinnen, onze dank is groot!

[ook verschenen in de Vriendenband van de Vrienden van de Atletiek]

Ondanks de al meer dan een jaar durende beperkingen waaronder we ons werk moeten doen, weten mensen ons -fijn!- nog steeds te vinden.

Met vragen over prestaties. Kunnen we meestal redelijk beantwoorden, hoewel niet altijd. Soms laat omdat we minder bij onze bronnen kunnen komen. Overigens wordt het aantal (historische) bestenlijsten dat op onze site www.atletiekerfgoed.nl geplaatst is, nog steeds uitgebreid.
Of we belangstelling hebben voor wat we ‘memorabilia’ noemen, zoals bijvoorbeeld ereprijzen. Vrijwel steeds wijzen we dat soort aanbiedingen vriendelijk af want we zijn immers geen museum. Er zijn sportbonden die kasten vol met bekers, medailles, vaantjes en dergelijke hebben verzameld maar triest gegeven is dan dat daar nooit iemand naar komt kijken. En wij hebben er eerlijk gezegd een hekel aan om wekelijks urenlang stofnesten te moeten verwijderen…
Of we het archief van een vereniging willen overnemen …. Want de beheerder wordt ouder en vreest dat de jeugd er minder in geïnteresseerd is om het bij te houden. Maar typische verenigingszaken vallen voor een landelijk georiënteerde Stichting zoals wij zijn, buiten onze doelstelling.  Met accepteren, enkele ‘landelijk’ aantrekkelijke krenten uit de pap vissen en de rest toevertrouwen aan het ronde archief doen wij de schenker geen recht en dat is het laatste wat we willen.

Interessante vragen vinden wij die als: Waarom erkent World Athletics (en daarvoor ook de IAAF) maar één record (outdoor én indoor) voor polsstokhoogspringen? Dat is een vraag waar Wouter Schoemaker, onze specialist records, ranglijsten, reglementen ook mee worstelt. Via ITO Niels van der Aar zijn we uiteindelijk bij DE Hongaarse reglementenkenner van de WA Imre Matrahazi uitgekomen. Zijn reactie: “It just happens to be the Pole Vault, in fact, any performance could be better than outdoors and then called “the World Record”. There are however, far more competitions outdoors, so the changes are bigger to achieve a record there. PV is a spectacular event and therefore more often staged indoors, even as standalone event.”
Overigens erkennen wij nog(?) wél beide: een out- en een indoorrecord.
Een andere vraag: Waar lag de eerste 400 meter sintelbaan in ons land? In 1896 was er een in Groningen, in het Noordersportpark, een  paardenbaan. Zeker is, dat er op 18 mei 1914 ook atletiek- (en wielren-) wedstrijden op georganiseerd zijn maar paardenbanen waren en zijn toch altijd langer dan 400 meter? Er is slechts bekend dat er rechte stukken waren van respectievelijk 300, en 804,5 meter.
In Amsterdam werd op 24 mei 1914 “Het Stadion” geopend. Een voetbalstadion, met sintelbaan eromheen. We konden vinden, dat daar op is gewielrend. Maar ook atletiek? Aan de foto die ervan beschikbaar is, zou die baan 400 meter hebben kunnen zijn maar zekerheid hebben we er niet over. Overigens bleek Het Stadion niet toereikend voor de Olympische Spelen van 1928, dus bouwde men, 200 meter verderop, het Olympisch Stadion. Na de Spelen werd Het Stadion gesloopt.
Het lijkt er zodoende sterk op dat Te Werve, in Rijswijk, de eerste specifieke sintelbaan in ons land was. Geopend in 1923 met Nationale recordwedstrijden op 28 juli en hoewel het meer een vierkant was met vier bijna haakse bochten -én precies 398,115 meter in plaats van 400, is Te Werve vele tientallen jaren heel belangrijk geweest, zeker tot en met de jaren ’60. In 1997 werd de laatste wedstrijd georganiseerd en sinds 2004 is er geen baan meer te vinden.

Eind februari overleed Antoon de Groot. Tientallen jaren lang een fenomenaal statisticus. Gelukkig dacht zijn familie bij het leegruimen van zijn huis aan ons. Twintig! kratten en dozen, vol uitslagen, ranglijsten, boeken, een grote schat aan materiaal. Het is intussen geordend en geïnventariseerd, nu nog het meeste werk: inschrijven en op de goede plaats opbergen.

We zijn al een tijd bezig om alle verenigingen, die ooit lid zijn geweest van de Unie (al dan niet voor een fusie) in kaart te brengen. Intussen begint het er een beetje op te lijken maar we weten zeker dat er in de voorlopige lijst die we nu bijna hebben nog veel hiaten -en fouten?- zitten. Zoals er momenteel verenigingsnummers zijn toegekend, zullen we ook een codering moeten maken want veel verenigingen hadden een zelfde naam. Vooral de Griekse oudheid was/is populair: zo hebben we bijvoorbeeld 17 keer de naam Sparta gevonden. Als we zover zijn, gaan we zeker uw medewerking vragen, want we zijn ervan overtuigd dat er ook heel veel kennis over het verleden bij onze lezers aanwezig is.

Tot slot: exemplaren van de Atletiekwereld zijn voor iedereen (deels) gratis in te zien.  Ga naar: www.delpher.nl
Op het startblad:   Zoeken: tijdschriften.       2e  blok: Athletiekwereld         Na “zoeken” verschijnen de AW’s.
Voor het gewenste jaartal in. Van 1934 t/m 1939 is volledig beschikbaar, van 1940 t/m 1959 kan een slotje in de weg zitten omdat auteursrechten (nog) niet afdoende geregeld zijn. Erop klikken kan dit soms openen.
Vanaf 1960 is nog niet gedigitaliseerd.
En nu we toch bij het hoofdstukje websites aanbeland zijn: www.atletiekerfgoed.nl al eens bekeken?

Het jaarverslag van de Stichting Atletiekerfgoed is gereed, met een opsomming van o.a. activiteiten, schenkingen en contacten in 2020.