Nieuws

[ook verschenen in de Vriendenband van de Vrienden van de Atletiek]

Stichting Atletiekerfgoed bestaat dit jaar 10 jaar maar het is drukker dan ooit tevoren!

De laatste maanden van het afgelopen jaar is “Erfgoed” intensief bezocht en die lijn zet zich ook dit jaar door.

Herman Lenferink is druk bezig met een bibliografie van zijn destijds trainer Herman Verheul, de man die met -relatief- rustige (meer lengte dan snelheid) trainingen en veel wedstrijden om aan voldoende scherpte te komen, opzien baarde in ons land. De meest bekende atleten: Herman de Jong, Joost Borm en Klaas Lok.

Marianne Piso, de partner van Rien van Haperen, werkt hard aan het ‘erfgoed’ van Prins Hendrik en kwam bij ons de werkwijze bestuderen en inspiratie opdoen. Rien was meegekomen en zo enthousiast, dat hij een volgende bestuursvergadering van de Vrienden op het bondsbureau afsprak, want ‘dan konden de overige bestuursleden óók eens zien wat we allemaal in huis hebben!’ Het werd een geanimeerd bezoek.

Tijmen van den Brom is zelf atleet, studeert in Utrecht en maakt in dat kader een werkstuk over de ontwikkeling van atletiek voor vrouwen. Haalt in meerdere bezoeken informatie daarvoor bij ons.

Ook met vragen weet men Erfgoed te vinden. Wie waren de Nederlandse deelnemers/prijswinnaars op het eerste Europese Kampioenschap in 1934 in Turijn? Voor een tv-programma: is er in Nederland nog een atleet actief die 100 jaar of ouder is? Hoe werd destijds de Relay Race (200-100-80-60m) georganiseerd? Een voetbalvereniging bestaat bijna 100 jaar en drie keer is er een atletiekafdeling bij opgericht. Hebben wij daar informatie over voor het jubileumboek?  Waar is een lijst met wereldrecords 100 yards te vinden want de IAAF, eh…nu World Athletics, doet daar niets meer mee.

Tussen de bedrijven door is de bibliotheek gereorganiseerd en netjes op orde gebracht en nu wacht ook zo’n taak voor het depot.

Kortom: het verleden houdt ons nu en vast en zeker ook in de toekomst, heel druk bezig!

Stichting de SPORTWERELD bevordert sporthistorisch onderzoek en documentatie en zet zich in voor het behoud van het sportief erfgoed met bijeenkomsten, lezingen, studiedagen en uitgifte van het gelijknamige magazine over sportgeschiedenis. Historici, sociale wetenschappers, sportbestuurders, journalisten, verzamelaars, sporters en vele anderen zijn betrokken bij De Sportwereld. Stichting de Sportwereld wil een platform zijn voor het ontwikkelen en verspreiden van kennis over de geschiedenis en achtergronden van de sport in Nederland.

Geweldig, als zo’n Stichting vraagt om eens kennis te mogen maken met de wijze waarop wij, de Stichting Atletiek Erfgoed, bezig zijn en vanuit welke uitgangspunten we functioneren. Dat vond plaats op 27 september en Frank en Hugo ontvingen ze. Zo’n bezoek brengen ze jaarlijks aan enkele sportbonden en al heel snel bleek, dat wij een unieke positie innemen. Dat lang niet alle sportbonden georganiseerd tijd, middelen, zelfs maar oog hebben voor hun geschiedenis, is bekend. Waar dat wel gebeurt, zijn grotendeels gepensioneerde enthousiaste vrijwilligers bezig -net als bij ons-  maar, zoals we hoorden over een andere sportbond, zijn die bijvoorbeeld afhankelijk van de toevallige directeur bondsbureau hoeveel ruimte zij, in twee betekenissen, krijgen.
Onze Stichting, gebaseerd op de Vrienden en de Atletiekunie, geeft een stevige verankering en die is de Sportwereld nog nergens tegengekomen. Ook de keuze om archiefbeheerder ver boven een mogelijk museale functie te plaatsen, werd onderschreven. Musea, denk aan het sportmuseum in Lelystad, de Experience in het Olympisch Stadion, zijn te vaak een kort leven beschoren en voor een museum binnen ons bondsbureau is praktisch gezien al helemaal geen plaats.
Voor een kleine proeve van bekwaamheid slaagden we glansrijk: een familielid van een hunner was in 1940 veel beter dan Tinus Osendarp. “Hebben jullie dat?” Ja hoor, binnen een minuut hadden we op tafel dat Wim Nota dat jaar 10.5 had gelopen (1e) en Tinus ‘slechts’ 10.7 (2e).

Maar men kwam niet alleen ‘halen’. Wij werden gewezen op sporthistorisch onderzoek aan de Radboud universiteit in Nijmegen; het Huygens ING instituut, waar Dr. Michel van Gent zich bezig houdt met sportgeschiedenis. En op het Nationaal Archief, waar al diverse grote sportbonden hun archieven hebben ondergebracht. (Want denk eens aan -onverhoopt- brand, aan klimaatbeheersing, enz.) Iets om over na te denken. Of gewoon al een simpele tip: bewaardozen met zo’n ijzeren ringetje in een rond gat om de doos van de plank makkelijk naar je toe te trekken: ijzer gaat ooit eens roesten en dat beïnvloedt de inhoud nadelig.

De Sportwereld organiseert ook bijeenkomsten en studiedagen, zoals in de eerste zin van dit bericht staat. Bij het afscheid klonk de overweging om zo eens afgevaardigden van een aantal historisch actieve sportbonden bij elkaar te brengen, om elkaar te inspireren en van elkaar te leren. Zo’n sessie zien wij graag tegemoet!
Een fijn en wederzijds leerzaam bezoek, waar we met genoegen op terugzien!

Oud-atleet Chris Konings is vanmorgen op 79-jarige leeftijd in zijn woonplaats Drachten overleden. Hij was al geruime tijd ernstig ziek.

Chris Konings was een atletiekman in hart en nieren. Na op 16-jarige leeftijd bij AV Zaanland met atletiek te zijn begonnen, timmerde hij bij de junioren al gauw aan de weg op de middellange afstanden, resulterend in enkele snelste tijden in zijn leeftijdscategorie en een nationaal jeugdrecord op de 1500 meter.

Na zijn militaire diensttijd groeide Konings in de jaren zestig bij de senioren uit tot de te kloppen atleet op de 800 meter. Vanaf 1962 slaagde hij erin om in vier achtereenvolgende jaren nationaal kampioen op de 800 m te worden, een naoorlogs unicum in de historie van de Nederlandse atletiek. Pas in het afgelopen decennium wist Thijmen Kupers deze reeks met vijf achtereenvolgende titels op de 800 meter te overtreffen. Een sterk wapen van Konings was diens tactisch inzicht om op de beslissende momenten zijn eindsprint naar de overwinning in te zetten.
Ernstige achillespeesproblemen verhinderden hem om zich te kwalificeren voor de Olympische Spelen van 1964 in Tokio, waardoor Konings ten slotte op 26-jarige leeftijd gedwongen werd om zijn actieve atletiekloopbaan te beëindigen.

Na in 1971 vanwege zijn werk te zijn verhuisd van de Zaanstreek naar het Friese Drachten, ontwikkelde Konings zich tot atletiekhistoricus en bestuurder. Hij werd lid van AV Impala, waarvoor hij een veelheid aan taken verrichtte. Daarnaast trad hij in 1994 toe tot het bestuur van de Vrienden van de K.N.A.U, waarin hij van 2000 tot en met 2013 de rol van vicevoorzitter vervulde. Bij zijn afscheid als bestuurslid werd hij eind 2013 onderscheiden met de ‘Vrienden-Trofee’. 

Als atletiekhistoricus groeide hij intussen uit tot archivaris van de Atletiekunie, een activiteit die ten slotte uitmondde in de oprichting van de Stichting Atletiekerfgoed in januari 2010. Hierin maakte hij, samen met Frank Koomen en Paul van Gool, deel uit van het eerste bestuur. Door zijn enorme kennis van en grote betrokkenheid bij de vaderlandse atletiek verrichtte hij bovendien bestuurlijke activiteiten voor organisaties als de Stichting Atletiekcentrum Tollien Schuurman, de vereniging Vrienden van het Sportmuseum in Amsterdam en de Stichting Sporterfgoed. In 2011 werd hij voor deze verscheidenheid aan activiteiten benoemd tot lid in de Orde van Oranje Nassau.

De laatste fase in het leven van Chris Konings was zwaar en dat doet pijn. Met zijn overlijden verliest de Nederlandse atletiekgemeenschap een van zijn meest betrokken supporters. Voor zijn familie, vrienden en kennissen betekent zijn overlijden echter een veel groter verlies. Het bestuur van de Atletiekunie wil, mede namens de Vrienden van de Atletiek, de familie condoleren en haar bij het verwerken ervan alle werkte toewensen.

De uitvaartplechtigheid zal, naar de wens van de familie, in besloten kring plaatsvinden.

In deze biografie lees je over een succesvolle sportman, maar belangrijker nog, over misschien wel de grootste sportbestuurder die Nederland ooit gekend heeft. Dat de naam Adriaan Paulen jarenlang gekoppeld was aan de internationale atletiekwedstrijden in Hengelo, was een logisch eerbetoon aan de man die als voorzitter van de internationale atletiekfederatie de drijvende kracht was achter de professionalisering van de atletieksport. Als bestuurslid en later directeur van het Nederlands Olympisch Comité speelde hij een cruciale, initiërende rol bij structurele veranderingen in de Nederlandse sport. 

In 'Tegendraads visionair; de avonturier die nooit thuis was'  lees je over de sporter, de verzetsman, maar ook over de invloedrijke sportbestuurder Paulen die het diplomatieke spel op hoog niveau kende door zijn betrokkenheid bij de grote internationale sportconflicten in de jaren zeventig.

In 1920 is Adje Paulen de eerste Nederlandse atleet ooit die op de Olympische Spelen een plaats in de finale bereikt. En tot op de dag van vandaag is hij met zijn 17 jaar de jongste finalist ooit op de 800m. Na de Spelen in Antwerpen begint Paulen aan een imposante sportcarrière; als 400m- en 800m-loper wint hij vele wedstrijden in binnen- en buitenland en hij verbetert Nederlandse records op de 400m, 800m en 1500m. Tijdens de Tweede Wereldoorlog riskeert Paulen tijdens de bezetting zijn leven. In 1943 wordt hij met diverse collega’s met wie hij in de mijnen werkt gearresteerd door de Duitsers. Uiteindelijk komt hij vrij, waarna hij zijn illegale activiteiten onmiddellijk weer oppakt. Hij gidst zelfs een tankdivisie door Zuid-Limburg om de optrekkende Amerikaanse troepen bij te staan en krijgt daarvoor -na de oorlog- de Militaire Willems-Orde en de Amerikaanse Medal of Freedom. 

Na de oorlog wordt Paulen benoemd tot voorzitter van de Koninklijke Nederlandse Atletiek Unie. Een aantal indrukwekkende (bestuurs)functies volgen, waaronder vice-voorzitter, directeur van het NOC en voorzitter van de IAAF. In 1985 overlijdt Adriaan Paulen. Dit boek is een ode aan een sportheld, die nooit een blad voor de mond nam. Zijn grootste verdienste is geweest dat hij er niettemin in slaagde altijd draagvlak en structuur te creëren in de omgeving waarin hij verkeerde.

Auteurs:  Cees Haverhoek en Paul van Gool

De biografie over Adriaan Paulen is verkrijgbaar via www.sportsmedia.nl voor € 27,25.

[ook verschenen in de Vriendenband van de Vrienden van de Atletiek]

PERSONELE ZAKEN

Hoog tijd voor een update! Gedurende al een aardig aantal jaren functioneerden onder leiding van voorzitter Roelof Veld, secretaris/penningmeester Frank Koomen en bestuurslid Melchert Kok de zogenaamde ‘handjes’ Chris Konings, Chris van der Meulen, Marius Bos en Hugo Tijsmans.
Dat Chris Konings ernstig ziek werd en hoe het met hem ging hebben we al enkele malen laten weten. Chris komt niet meer naar het bondsbureau, maar staat ons wel in een adviserende rol terzijde. Zijn we blij mee!
Marius Bos heeft aangegeven dat hij ergens dit jaar afscheid neemt. Van zijn doelgerichtheid bij opzoekwerk en zijn grote inzet bij het ordenen en rangschikken van materiaal hebben wij onder andere bij de verhuizing van het depot enorm geprofiteerd.

Toch komen we geen ‘handjes’ tekort, want spontane aanmeldingen hebben dat voorkomen. Eerst meldde Aart van den Berge zich, in de loop van vorig jaar gevolgd door Patty en Wouter Schoemaker en Henk Brouwer. Om veel redenen was dat fantastisch nieuws. Immers:

• De gemiddelde leeftijd is met meer dan tien jaar verlaagd
• De ‘nieuwe’ mensen kunnen door degenen met meer ervaring wegwijs worden gemaakt, zodat zij naadloos kunnen overnemen als de oude, oudere handjes -moeten- stoppen.
• Zowel Patty, Henk als Wouter wonen lekker dichtbij. Dat vermindert de reiskosten voor de Stichting en maakt het gemakkelijker als er tussentijds ‘een haastklusje’ wacht.
• Meer handen maken nu ook mogelijk om in de loop der tijd ontstaan achterstallige werkzaamheden in te halen.

WAT HEBBEN WE DE AFGELOPEN TIJD GEDAAN?

• De kast met materiaal van de Vrienden is helemaal geordend en aangevuld.
• De Atletiek Werelden van 1934 tot 1960 zijn gedigitaliseerd en de resultaten daarvan komen in de loop van dit jaar beschikbaar. Dat betekent, dat iedere belangstellende gewoon thuis op eigen apparatuur alle mogelijke informatie uit die periode kan opzoeken. Bereikbaar via onze website.   Alle AW’s tot en met 1998 staan nu mooi ingebonden te pronken in de bibliotheek,  en voor de opvolgers Atletiek, Atletiek Actueel, Atletiek Magazine en St>rt (tot en met 2011) geldt al bijna hetzelfde.
• Statistische gegevens als ranglijsten en reglementen zijn geordend.
• Het foto- en filmarchief is al veel beter ontsloten.
• Er wordt gewerkt aan een overzicht van álle verenigingen, die lid zijn of zijn geweest van de N.A.U., de K.N.A.U., de KNAU, dan wel de Atletiekunie.
• En natuurlijk worden er continu naar beste kunnen antwoorden gezocht (en vaak gevonden) op vragen uit het land en van tijd tot tijd worden er schenkingen in ontvangst genomen.
• De website is fors onder handen genomen! Gemoderniseerd, geactualiseerd. En zoals al eerder aangegeven willen we steeds meer informatie voor iedereen toegankelijk maken! Het adres: www.atletiekerfgoed.nl.

Om elkaar niet voor de voeten te lopen hebben we een taakverdeling gemaakt van de verschillende aandachtsvelden. Die ziet er zo uit:

DE -NABIJE- TOEKOMST

Waren we blij dat we het vernieuwde depot in januari al weer bijna geheel op orde hadden, veel beter ingericht dan het vorige; kregen we eind februari te horen dat de oude sporthal waarin ons depot nu gehuisvest is, wordt gesloopt! Als deze Vriendenband wordt bezorgd zijn we waarschijnlijk bezig met een nieuwe verhuizing, nu naar de andere kant naast het bondsbureau. Daar krijgen we een ontegenzeglijk nóg mooiere en grotere ruimte. Maar ook die zal tijdelijk zijn want intussen hebben zoveel vaste bewoners van Papendal behoefte aan opberg- en depotruimte dat het de bedoeling is daarvoor nieuwbouw te realiseren. Voordeel-voor-nu van dit alles: de lessen, geleerd van de verhuizing van afgelopen jaar, komen prima van pas!

Tot hier dit inkijkje in de stand van zaken voor wat betreft Erfgoed. Sommige van de genoemde werkzaamheden zijn afgerond, andere staan nog in de steigers en met enkele zijn we eigenlijk nog maar net begonnen. Erfgoed: een never ending story!

We blijven u op de hoogte houden.

Ontvangen:

Van mevrouw Els van der Zee:  Officieel Programma Athletiek Concours Amsterdam 1932.

Van Harrie Scheepers: diverse films en boeken.

Van beiden in dank aanvaard!

Het jaarverslag van de Stichting Atletiekerfgoed is gereed, met een opsomming van o.a. activiteiten, schenkingen en contacten in 2018.

De stichting beheert veel gegevens en een deel daarvan betreft persoonsgegevens. Met de introductie van de AVG (Algemene Verordening Gegevensbescherming) zijn ook wij daarom verplicht om aan te geven wat we aan persoonsgegevens opslaan en waarom. De stichting heeft dit verwoord in een privacy statement. Dit statement is hier te downloaden.

Zoals jullie gezien hebben is de website van Stichting Atletiekerfgoed volledig vernieuwd. Naast een frisser uiterlijk is er ook achter de schermen veel veranderd, waarmee we ook meer mogelijkheden hebben. Een voorbeeldje hiervan zijn de uitsluiting van de foto's van de Olympische Spelen 1928 te Amsterdam.

In de nabije toekomst zullen we meer informatie gaan ontsluiten via de website, kom dus zeker een keertje terug.